Cá trắm là loài cá nước ngọt phổ biến tại Việt Nam, bao gồm các loại chính như trắm cỏ, trắm đen và trắm trắng. Chúng có thân hình thon dài, sức sống khỏe, ăn tạp nhưng có xu hướng yêu thích thực vật và mồi có mùi vị đặc trưng. Trắm cỏ thường ăn các loại lá cây thủy sinh, trong khi trắm đen lại có xu hướng tìm các loại động vật nhỏ như ốc, giun nước. Đây là loài cá cảnh giác, phản ứng nhanh với thay đổi môi trường và rất "kén ăn" nếu mồi không phù hợp. Do đó, việc lựa chọn đúng mồi câu trắm không chỉ giúp dụ cá hiệu quả mà còn tăng tỷ lệ lên cá rõ rệt.
Cá trắm có khứu giác và vị giác rất phát triển, vì vậy nếu mồi không có mùi hương phù hợp hoặc không đánh trúng sở thích của chúng thì khả năng cá cắn câu gần như bằng không. Một điểm đặc biệt nữa là cá trắm thường không ăn mồi theo bản năng bầy đàn như cá chép mà sẽ thăm dò trước khi ăn, nên mồi cần phải được chuẩn bị kỹ càng, đảm bảo độ hấp dẫn lâu dài. Chính vì thế, mồi câu trắm cần có sự đầu tư kỹ lưỡng từ khâu chọn nguyên liệu, chế biến, cho đến cách xả ổ và giữ mồi tại điểm câu.
Mồi thiên nhiên được nhiều cần thủ yêu thích bởi tính an toàn, thân thiện và hiệu quả cao nếu biết cách chuẩn bị. Các loại mồi câu trắm thiên nhiên thường bao gồm ngô ngọt, ngô luộc ủ lên men, ốc vặn, cám gạo trộn khoai lang, hoặc thậm chí là mẻ chua – những loại nguyên liệu đơn giản nhưng lại rất hợp khẩu vị của trắm. Những mồi này có thể tự pha tại nhà, chi phí thấp và dễ điều chỉnh mùi theo điều kiện thời tiết hoặc đặc tính hồ câu.
Với sự phát triển của ngành câu cá thể thao, mồi câu trắm công nghiệp đang ngày càng phổ biến. Mồi được chế biến sẵn dưới dạng bột, viên hoặc gel, có công thức phối trộn cân đối giữa chất đạm, chất dẫn dụ và các phụ gia lên men. Loại mồi này có ưu điểm là tiện lợi, bảo quản được lâu và phù hợp với nhiều điều kiện nước khác nhau. Một số thương hiệu lớn còn cung cấp các dòng mồi chuyên biệt dành riêng cho trắm cỏ, trắm đen… giúp cần thủ tiết kiệm thời gian pha chế mà vẫn đảm bảo hiệu quả cao.
Ngô là loại nguyên liệu truyền thống và kinh điển trong chế biến mồi câu trắm. Để mồi đạt hiệu quả, cần luộc ngô đủ độ chín rồi ủ với men vi sinh, rượu hoặc hương liệu tự nhiên trong 24 – 48 giờ. Mùi lên men vừa đủ sẽ kích thích cá trắm cỏ ăn mạnh, đặc biệt trong những ngày thời tiết mát hoặc sau mưa. Mồi ngô ủ cũng giúp ổ câu duy trì sự hấp dẫn lâu dài, hạn chế cá rời ổ sau thời gian ngắn.
Mồi trộn tay là lựa chọn hàng đầu của các cần thủ lâu năm vì có thể chủ động kiểm soát nguyên liệu và độ dẻo của mồi. Một công thức phổ biến cho mồi câu trắm là kết hợp cám gạo, khoai lang nghiền, bia và một ít cám chim để tạo độ tanh nhẹ. Trộn đều và để ủ khoảng 8 – 10 giờ trước khi đi câu. Tùy theo đặc điểm của hồ, có thể gia giảm tỉ lệ nguyên liệu để phù hợp với thói quen ăn mồi của cá trắm tại đó.
Chiến thuật “xả ổ” từ lâu đã là bí quyết giúp tăng hiệu quả khi câu trắm. Mồi xả ổ thường dùng lượng lớn, tan nhanh, mùi hấp dẫn để lôi kéo cá vào khu vực câu. Sau đó, mồi chính sẽ được đưa xuống với độ bền cao hơn, chậm tan để cá ăn lâu. Sự kết hợp này không chỉ tạo điểm hút cá ổn định mà còn giúp cá ở lại lâu, tăng cơ hội dính câu. Khi sử dụng đúng kỹ thuật, mồi câu trắm dạng này có thể phát huy tối đa hiệu quả ngay trong lần câu đầu tiên.
Câu trắm không chỉ cần mồi ngon mà còn phụ thuộc nhiều vào yếu tố thời gian và địa điểm. Thời điểm vàng để dùng mồi câu trắm là vào sáng sớm (5h–8h) và chiều mát (16h–18h), khi cá hoạt động mạnh và dễ ăn mồi nhất. Ngoài ra, những ngày âm u, trời vừa mưa xong cũng là cơ hội lý tưởng để lên cá. Vị trí câu nên chọn nơi nước sâu vừa phải, gần lùm cây, rặng cỏ hoặc những vùng có dòng chảy nhẹ – đây là những khu vực cá trắm thường xuyên lui tới kiếm ăn.
Trong quá trình làm mồi câu trắm, cần lưu ý tuyệt đối về độ sạch của nguyên liệu, tránh nhiễm mốc hay mùi lạ gây ảnh hưởng đến chất lượng mồi. Với mồi tự pha, nên sử dụng trong vòng 1 – 2 ngày sau khi ủ, bảo quản ở nơi mát và tránh ánh nắng trực tiếp. Mồi công nghiệp nên được niêm kín, không để hở sau khi mở túi. Việc bảo quản đúng cách không chỉ giữ được độ hấp dẫn mà còn giúp hạn chế hiện tượng cá "ngửi rồi bỏ đi" – điều thường thấy khi mồi bị hỏng hoặc quá nồng.
